Radiofarmaceutici su lekovi koji sadrže radioaktivne atome i služe za dijagnostiku različitih oboljenja tehnikama vizuelizacije raspodele radioaktivnosti u telu pacijenata (npr. metodom pozitronske emisione tomografije – PET).
Proizvodnja radiofarmaceutika sa stanovišta automatizacije procesa zahteva visoku fleksibilnost upravljačkog sistema. Različiti radiofarmaceutici zahtevaju različitu opremu i tehnologiju proizvodnje. MIKRO KONTROL je u saradnji sa Beogradskom firmom ELEX Commerce razvio univerzalan upravljački sistem koji se može primeniti u proizvodnji više različitih radiofarmaceutika. Upravljački softver omogućava slobodno vizuelno kreiranje različitih programa proizvodnje jednostavnim izborom grafičkih objekata i podešavanjem njihovih parametara. Upravljačko-nadzorni sistem (SCADA) je usklađen sa preporukama za dobru proizvođačku praksu (GMP) radiofarmaceutika (audit trail, digitalni potpis, logon…)
Šema 1. Tehnološka šema HighMOR-a
TEHNOLOŠKI SISTEM
HighMOR je automatizovani uređaj za proizvodnju radiofarmaceutika Na124I. Procesna oprema se sastoji od 6 elektromagnetnih ventila, membranske pumpe sa varijabilnim protokom, X-Y manipulatora sa pneumatskim pogonom, kvarcne peći sa električnim grejačem i termoparom za merenje temperature i špric pumpe za doziranje reagenasa sa digitalnim upravljanjem. Osnovni koraci proizvodnje su: postavljanje ozračene mete u kvarcnu peć pomoću X-Y manipulatora, dodavanje rastvora NaOH za adsorpciju joda u kivetu za adsorpciju pomoću špric pumpe, zagrevanje mete u kvarcnoj peći prema specifičnom temperaturskom programu i razlivanje proizvoda iz kivete pomoću špric pumpe.
Slika 1. Izgled uređaja.
UPRAVLJAČKI SISTEM
Upravljački sistem je zasnovan na OMRON CJ2M PLC-u sa Omronovim analognim i digitalnim ulazno-izlaznim karticama. Za potrebe komunikacije sa špric pumpom PLC je opremljen programabilnim modulom za serijsku RS485 komunikaciju.
PLC program je tako koncipiran da ne sadrži u sebi gotove programe za proizvodnju. Pored klasičnog dela programa za ručni režim rada, deo za automatski rad se sastoji od interpreterskog modula čija je uloga da prevede komande koje je kreirao operater, praveći program proizvodnje u nadređenoj SCADA aplikaciji. Na raspolaganju je preko dvadeset različitih naredbi od onih namenjenih određenim uređajima do komandi za upravljanje tokom programa. Ovakav pristup omogućava lako menjanje, dodavanje ili brisanje koraka proizvodnje kao i kreiranje praktično neograničenog broja programa.
Slika 1. Izgled uređaja.
Modul za vizuelno kreiranje programa proizvodnje, nazvan Squeed (akronim od Sequence editor), razvijen je od strane firme ELEX Commerce koja se i bavi projektovanjem i prozvodnjom uređaja za sintezu radiofarmaceutika. Modulu se pristupa iz SCADA aplikacije a može da se pokrene i nezavisno od nje što omogućava tehnologu da kreira programe (sekvence) za proizvodnju i da ih kasnije pozove i učita u upravljački sistem. Kreiranje programa sastoji se od jednostavnog kliktanja po aktivnim elementima na sinoptičkoj šemi (ventili, pumpe, programabilni podsistemi, itd.) čime se automatski dodaje odgovarajuća komanda.
Slika 2. Prikaz prozora za programiranje sekvenci pomoću programa Squeed: gore grafičko, dole linijsko programiranje sa detaljnim prikazom specifikacije izabrane komande.
Omogućeno je pozivanje potprograma čime je funkcionalnost dodatno poboljšana. Tehnolog ima na raspolaganju komande za uređaje koji se koriste u modulima za sintezu radiofarmaceutika (komandovanje špric pumpom, inicijalizacija špric pumpe, komandovanje ventilom, selekcionim ventilom, regulacija protoka, regulacija temperature, komandovanje pneumatskim aktuatorima) i komande za upravljanje tokom programa (IF…THEN, Wait, Counter, Message Window, Goto, No operation, Stop, Call subroutine).
Kad je program definisan, može se sačuvati na disku računara ili se učitati u upravljački sistem. Nakon startovanja programa, operater ima uvid u kojem koraku se nalazi proizvodnja, može da je pauzira ili zaustavi. Startovani program se može izvršavati i bez SCADA računara budući da PLC izvršava program a predefinisani program se pomoću Squeed-a u celosti učitava u memoriju PLC-a.
SCADA aplikacija podržava funkcionalnosti propisane regulativom CFR (Title 21 Part 11) vezano za čuvanje elektronskih podataka i korišćenje digitalnog potpisa. Podržane su Microsoft Access i SQL server baze podataka.
Slika 3. Sinoptička slika SCADA aplikacije
Po završetku programa generiše se izveštaj sa prikazom relevantnih događaja i relevantnih merenja.
Slika 4. Izveštaj o proizvodnji koji se automatski generiše nakon završetka procesa
Korist za kupca:
– fleksibilnost pisanja programa sinteze radiofarmaceutika na PC računaru i pouzdanost izvršavanja programa u PLC-u, za razliku od sličnih sistema iz ove oblasti kod kojih se program i piše i izvršava na PC računaru i samim tim proces sinteze zavisi od stabilnosti PC platforme.
Više informacija: Mikro Kontrol, Vase Pelagića 30, 11000 Beograd, SRBIJA, Tel.: +381 11 3699-080, http://www.mikrokontrol.rs
